«Ήταν καλό να δούμε την ιστορία και όλα αυτά που κάνανε,» (όπως περιγράφεται στο άρθρο Εκδήλωση τιμής και μνήμης για τη Μάχη του Κοσμά) δήλωσε η 14χρονη Έλενα Ασίκα μετά την εκδήλωση μνήμης για τη Μάχη του Κοσμά στο Παλλακωνικό Οικογενειακό Κέντρο την Παρασκευή 30, Ιουλίου 2010.
Η νεαρή, δεύτερης γενιάς Ελληνοαυστραλοπούλα, που συνοδευότανε από την μητρική της γιαγιά, την καταγόμενη από τον Κοσμά Ελένη Χρηστάκου, ήταν με μια παρέα από περίπου έξι-εφτά άλλα νεαρά παιδιά, στο ακροατήριο που αριθμούσε πάνω από 70 συμπάροικους. Τα παιδιά ήρθαν να μάθουν κάτι για την κληρονομιά της γιαγιάς, κι είναι αλήθεια ότι στα σχόλιά της η νεαρή Έλενα εξέφραζε με λίγα και απλά λόγια τις σκέψεις και τα αισθήματα της συντριπτικής πλειοψηφίας των παραβρισκόμενων.
Κι ενώ στην εκδήλωση μνημονεύτηκε ένα σημαντικό γεγονός από την ιστορία του Νοτίου Πάρνωνα, μια από τις πρώτες επιτυχημένες επιθέσεις εναντίον των στρατευμάτων κατοχής στη δεκαετία του '40, είχε θετική προοπτική επειδή η έμφαση πραγματικά ήταν στην καταπληκτική ανοικοδόμηση του χωριού στα μεταπολεμικά χρόνια, από το 1950 μέχρι σήμερα.
Η Ρενάτα Αντωνίου, γερμανικής καταγωγής σύζυγος του Αργύρη Αντωνίου και νύφη της Κοσμίτισσας Κατερίνας Μπαμπαδήμα που έχασε τη ζωή της στον Εμφύλιο, έχει επισκεφτεί τον Κοσμά αρκετές φορές, πραγματικά λατρεύει το χωριό και έμεινε εντυπωσιασμένη από όλη την παρουσίαση. «Ήταν υπέροχη» είπε, «πρέπει να έχουμε περισσότερες τέτοιες. Μου άρεσε πολύ να ιδώ το άνοιγμα του παλιού δρόμου.»
Η Κατερίνα Μήτρη, που γεννήθηκε στο Κακαβούρι, στους πρόποδες του βουνού που υψώνεται προς τον Κοσμά, ήταν μικρό κοριτσάκι οκτώ χρονών τον καιρό εκείνο και θυμάται καλά τη φασαρία των στρατευμάτων όταν ανηφορίζανε για την Κυνουρία. Έμεινε συγκινημένη από την παρουσίαση. «Ωραία, πολύ ωραία, ειδικά το δεύτερο φιλμ» είπε για την ταινία «Κοσμάς, το μπαλκόνι της Κυνουρίας».
Άλλη μια συγκινημένη ήταν η Σταυρούλα Πάντου, την εποχή εκείνη μόνο 16 χρονών, η οποία θέλησε να υπενθυμίσει ότι υπήρχαν ακόμα πολλοί άλλοι οικισμοί που οι εισβολείς παρέδωσαν στις φλόγες, μεταξύ αυτών και την Τρύπη, χωριό κοντά στον τόπο της καταγωγής της, το Παρόρι στους πρόποδες του Ταϋγέτου. «Αυτά εσείς τα λέτε σαν ιστορία,» επισήμανε, «εγώ τα έζησα!»
Όλη την εκδήλωση, ο κύριος διοργανωτής Χρήστος Γεω. Βλάχος που θεωρεί τον εαυτό του «Κοσμιτοβρονταμίτη» έπλεξε το ιστορικό ανασυνδέοντας σχετικά ιστορικά γεγονότα με αντίστοιχες πτυχές της παρουσίασης.
Και, όπως αναμενόταν οι καλλίφωνοι απόδημοι από το ηρωικό χωριό, προσφέρθηκαν να ψυχαγωγήσουν το κοινό με μερικά από τα τραγούδια του τόπου. Συγκινητική η απόδοση «Γιατί λαλούνε τα βουνά, γιατί γλεντούν οι κάμποι» από τον Θεόδωρο Λάμπρο. Ζωηρός ο Πέτρος Κατσίκας με μερικά από τα καλύτερα της Σόφιας Μπέλλου όπως «Της λευτεριάς το αγέρι φυσά ..» Εξίσου δυναμικός ο Γιώργος Πήλιουρας με το «Της Καστανίτσας οι ξανθιές, τ' Αϊ Βασίλη οι ρούσες και του καημένου του Κοσμά οι γαϊτανοφρυδούσες… », τραγούδι αφιερωμένο στο κάψιμο του Κοσμά, δίνοντας παρηγοριά κι ελπίδα στους Κοσμίτες τον καιρό εκείνο.
Όσο για μας τους μετανάστες του σήμερα, που ζούμε μακριά από την πατρίδα, τέτοια τραγούδια μας θυμίζουνε ποιοι είμαστε και από που καταγόμαστε. Είναι τραγούδια που οπωσδήποτε μας συγκινούν τόσο όσο και μας εμπνέουν.
Παιδιά σαν την Έλενα μας δίνουν παρηγοριά και ελπίδα ότι νοιώθουν κι αυτά για την καταγωγή τους το ίδιο όπως νιώθουμε και εμείς. Κι όπως προτείνει η Ρενάτα Αντωνίου πράγματι πρέπει να έχουμε περισσότερες εκδηλώσεις τέτοιες.
Στη σημερινή αναμνηστική φωτογραφία εικονίζεται ένα νέο παντρεμένο ζευγάρι το1958, o Παναγιώτης και η Ανθούλα Τσετσέρη.
