Αγαπητοί μου συγχωριανοί,
Βρίσκομαι στην πολύ ευχάριστη θέση να επικοινωνώ μαζί σας, έστω και αν με τους περισσότερους δεν γνωριζόμαστε καν. Με τους αρκετά μεγαλύτερους από εμένα δεν γνωριστήκαμε ποτέ γιατί έφυγαν από τη γενέτειρα γη είτε πριν γεννηθώ, είτε όταν ήμουν νήπιο. Με τους νεότερους από εμένα, και κυρίως με τα παιδιά που γεννήθηκαν εκεί, φυσικό είναι να μην γνωριζόμαστε. Γνωρίζω και θυμάμαι πολύ καλά όσους έφυγαν από τις αρχές της δεκαετίας του '60 και πέρα.
Οφείλω λοιπόν να συστηθώ. Είμαι ο Παναγιώτης (Τάκη με φωνάζουν όλοι) Χρόνης, ο μικρότερος γιος του Αντώνη και της Μαρίκας Χρόνη. Γεννήθηκα στις 30/3/1956. Τα αδέρφια μου είναι οι δίδυμοι Γιώργος και Βασίλης που έχουν γεννηθεί το 1951. Είμαι κι εγώ παιδί της γενιάς που οι μάνες γεννούσαν τα παιδιά τους σε μια γωνιά του ταπεινού τους σπιτιού και όχι σε πολυτελείς κλινικές και νοσοκομεία. Με μόνη βοήθεια τη μαμή, εν προκειμένω τη θεια-Ελένη... Τα παιδικά μου χρόνια τα πέρασα όπως όλα τα παιδιά όχι μόνο της Καρίτσας, αλλά όλων των χωριών της πατρίδας μας, φτωχικά μεν αλλά και όμορφα. Μπορεί να στερηθήκαμε, αλλά από πράγματα που μας ήταν άγνωστα. Δεν μας έλειπαν τα στοιχειώδη. Και κυρίως δεν μας έλειπε η αγάπη και η καλή ανατροφή από τους γονείς μας, αλλά και το ευρύτερο περιβάλλον μας. Και το μονοθέσιο, εξατάξιο σχολείο μας έπαιξε και εκείνο το θετικό του ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και του χαρακτήρα μας.
Μέχρι που έβγαλα το Δημοτικό έζησα στον μικρόκοσμό μου, την Καρίτσα. Λίγες φορές είχα φύγει απ’ το χωριό και εκείνες όχι για μακρινούς προορισμούς. Στον Αϊ-Δημήτρη κυρίως, λόγω καταγωγής της μάνας μου, λίγες φορές στο Γεράκι και στη Μακρυνάρα που έμενε ο θείος μου ο Μήτσος. Α, είχα πάει και στη θάλασσα! Τρόμαξα από την απεραντοσύνη της!! Καλύτερα να την αγναντεύεις απ’ την Καρίτσα.
Στο Δημοτικό ήμουν άριστος μαθητής γι αυτό οι γονείς μου πήραν την μεγάλη απόφαση. Όταν πήγα στο Γυμνάσιο μετακομίσαμε οικογενειακώς στο Γεράκι. Μάλλον σωστά έπραξαν, παρόλο που μείναμε παντοτινά Καριτσιώτες. Ομολογώ ότι οι πρώτες μου μέρες στο Γυμνάσιο δεν ήταν και τόσο ευχάριστες. Κάποια κακομαθημένα Γερακιτόπουλα μας κορόιδευαν, μας έλεγαν βλαχάκια, εμένα, το Θόδωρο Σταυριανό και την Πολυξένη Κατσάμπη, που ήμασταν και στο Γυμνάσιο συμμαθητές. Εγώ όμως πήρα την εκδίκησή μου. Οι επιδόσεις μου στα μαθήματα, αλλά και ο χαρακτήρας μου, έγιναν πολύ γρήγορα η αιτία να αποσπάσω το σεβασμό και την εκτίμηση συμμαθητών και δασκάλων. Έτσι το Γεράκι έγινε το δεύτερο χωριό μου.
Το Γυμνάσιο το τελείωσα στη Σπάρτη, αφού δεν είχε τότε εξατάξιο το Γεράκι. Όνειρο μεγάλο, που παρέμεινε όνειρο, η φιλολογία. Όσο δεν εκτιμούσα τα Μαθηματικά και τη Φυσικοχημεία, άλλο τόσο λάτρευα τα Αρχαία, τη Λογοτεχνία και γενικότερα τη Γλώσσα. Αλλά άλλες οι βουλές... του Τάκη, ... άλλα μπάρμπα-Αντώνης κελεύει. Με βαριά καρδιά υπάκουσα στον πατέρα μου και διάλεξα για επάγγελμα την Αστυνομία. Είκοσι χρονών βρέθηκα ενωμοτάρχης στο Νευροκόπι της Δράμας, 1000 χιλιόμετρα μακριά από τον τόπο μου, από τους δικούς μου ανθρώπους. Εκεί γνώρισα μια εξαιρετική κοπέλα η οποία έμελλε να γίνει η γυναίκα μου, η μητέρα των παιδιών μου -δυο θυγατέρες- και η σύντροφός μου σε ότι καλό ή κακό μου συνέβη στα 32 χρόνια που ζήσαμε μαζί. Δυστυχώς η μοίρα μας έπαιξε το χειρότερο παιχνίδι της. Εδώ και τρία χρόνια δεν είναι πια ανάμεσά μας, αφήνοντας ένα δυσαναπλήρωτο κενό.
Όσο έζησα στην Καρίτσα δεν θυμάμαι να υπήρχε κανένας μουσικός. Κάποιες ερασιτεχνικές προσπάθειες του Χρήστου της θεια-Φιλιώς, του Τάσου του Αντωνίου και του Λεωνίδα του Κατσάμπη και λόγω της απουσίας τους δεν άφησαν το αποτύπωμά τους. Αντιθέτως το άφησαν και πολύ έντονο μάλιστα, οι Αϊ-Δημητριώτες μουσικοί που έπαιζαν στα πανηγύρια μας. Εγώ σαν παιδάκι ρουφούσα και την τελευταία νότα απ’ το βιολί του Γιώργη Μοίρα ή το λαούτο του αδερφού του Χρήστου. Λάτρεψα τη μουσική, είχα και ταλεντάκι κι έτσι το τραγούδι έγινε καθημερινή μου ενασχόληση. Με τον καιρό απέκτησα και γνώσεις απ’ το ραδιόφωνο και έτσι σιγά σιγά ολοκληρωνόμουν σαν τραγουδιστής, σε ερασιτεχνικό επίπεδο βέβαια. Όλοι μου οι φίλοι μου έλεγαν ότι τραγουδάω καλά. Από μουσική όμως δεν είχα ιδέα. Απλώς αναπαρήγαγα με αρκετή επιτυχία ότι άκουγα απ’ το ραδιόφωνο, απ’ τα πανηγύρια και απ’ το γραμμόφωνο που είχαμε με πλάκες 78 στροφών. Είχα μεράκι να μάθω ένα όργανο και να συνοδεύω τον εαυτό μου τραγουδώντας αλλά που... σχολείο, μετά αστυνομία, οικογένεια, παιδιά, έμεινε και αυτό όνειρο. Μέχρι τα 28 μου. Τότε αποφάσισα να μάθω μουσική. Στη Δράμα, πήρα μια κιθάρα, πήγα και σε ένα δάσκαλο, αλλά δεν έμαθα τίποτα γιατί ήμουν αρκετά μεγάλος για να μάθω νότες. Μετά άλλαξα την κιθάρα με μπουζούκι και σιγά σιγά από μόνος μου άρχισα να κατανοώ το όργανο και να παίζω λίγα τραγούδια. Τότε ήταν που είχα αγαπήσει τα ρεμπέτικα τραγούδια και επειδή ήταν και λίγο πιο εύκολα από τα άλλα, σιγά σιγά αποκτούσα και ένα ικανοποιητικό ρεπερτόριο. Ανοίξαμε ένα μαγαζί με την γυναίκα μου, έφυγα κι απ’ την αστυνομία και έτσι το χόμπι μας το κάναμε επάγγελμα. Η ταβέρνα μας είχε ζωή 25 χρόνια, εκεί γράψαμε χρυσές σελίδες και ολοκληρωθήκαμε σαν χομπίστες μεν, καλοί επαγγελματίες δε. Η κορύφωση ήταν η έκδοση ενός δίσκου (CD) αφιερωμένο στους δυο μεγάλους συνθέτες, Απόστολο Χατζηχρήστο και Απόστολο Καλδάρα.
Αν δεις εκκλησάκι στην κορφή του βουνού θα σκεφτείς ότι είναι του Προφήτη Ηλία. Παντού εκτός απ’ την Καρίτσα. Εμείς έτσι επιλέξαμε. Να κάνουμε τον Άγιο μας βιγλάτορα. Να μας φυλάει από ψηλά. Ποιος Καριτσιώτης μπορεί να ξεχάσει εκείνο το υπέροχο θέαμα κάθε 29 Αυγούστου, μια αρμάδα από άλογα με κόκκινες μπατανίες να ανεβαίνει σιγά σιγά το μονοπάτι για τον Αϊ-Γιάννη. Όλη η Καρίτσα, αλλά και απ' τα γύρω χωριά, ρουφούσε τον αυγουστιάτικο βοριά που ερχόταν από τον αγέρωχο Ελατιά, απ’ τα Καναλάκια κι απ’ τον Αϊ-Λια. Και το βράδυ στο πανηγύρι μας, το πολιτιστικό γεγονός της χρονιάς. Και το δικό μου μουσικό σχολείο...
Και όμως... στο εκκλησάκι μας το ταπεινό, είχα να πάω 42 ολόκληρα χρόνια, από το 1969. Στο δε πανηγύρι είχα να πάω 35 χρόνια!!! Το καλοκαίρι που μας πέρασε το πήρα απόφαση. Θα πάω!! Και στον Αϊ-Γιάννη και στο πανηγύρι. Αφού τελείωσα τα δικά μου πανηγύρια στη Δράμα, την παραμονή το βράδυ ήμουν στο Γεράκι. Πρωί πρωί με το Βασίλη και την κόρη του τη Μαρία ξεκινήσαμε για το τάμα. Δεν ήταν όπως παλιά. Δεν υπάρχουν άλογα πλέον ούτε κόκκινες μπατανίες. Το μονοπάτι έγινε αυτοκινητόδρομος. Παλιόδρομος αλλά ποιος λογαριάζει. Το αγροτικό σε κατεβάζει στην πόρτα του Αϊ-Γιάννη. Μπορεί να μην ήταν όπως παλιά, ήταν όμως καλά. Είδα Καριτσιώτες που είχα να δω χρόνια. Φιληθήκαμε με χωριανούς που δε με γνώρισαν. Ξαναμύρισα το λιβάνι και ξανάκουσα τα καμπανάκια του θυμιατού. Τότε ήμουν 13... Τώρα είμαι 55. Το βράδυ ήταν η εκπλήρωση του άλλου τάματος. Πιο εξοικειωμένος με τούτο αφού στα τόσα χρόνια που ασχολούμαι με το τραγούδι έχω κάνει πάνω από 500 πανηγύρια, γάμους κ.λπ. Η ορχήστρα είχε και πάλι Αϊ-Δημητριώτες. Μπατσάκης βιολί, Μοίρας μπουζούκι. Πρώτη έκπληξη! Όταν άρχισαν τα χορευτικά ακούω τον Μπατσάκη να λέει απ’ το μικρόφωνο, «Τώρα θα σας παίξουμε το τραγούδι της Καρίτσας που το έγραψαν δυο ομογενείς της Αυστραλίας, ο Τάσος Αντωνίου και η Γεωργία Βλάχου». Ακούω, ακούω και γεμίζω τα μάτια μου με δάκρυα και την ψυχή μου με μια γλυκιά μελαγχολία. Τελικά η ομορφιά βρίσκεται στα πιο ταπεινά πράγματα. Μπράβο Γεωργία μπράβο Τάσο. Την δική σας αγάπη για το χωριό μας, μας την περάσατε στις δικές μας ψυχές σαν ένα γλυκό βάλσαμο. Στο μεταξύ η ώρα περνάει, το κέφι έχει ανάψει, η πλατεία μας, το αλώνι όπως το λέγαμε παλιά, σφύζει από ζωντάνια και κέφι. Από τα νέα παιδιά δε γνωρίζω κανένα. Τι σημασία έχει! Είναι όλα κουκλιά! Κορίτσια και αγόρια!
Ο Αντώνης ο αγροφύλακας- παρέα ήμασταν- μου λέει, «Κουμπάρε θα μας πεις κανά τραγούδι;»
«Ξέρω γω μωρέ, μην..δεν..»
Τα ίδια και ο Παναγιώτης ο πρόεδρος (τώρα ούτε ο ένας είναι αγροφύλακας, ούτε ο άλλος πρόεδρος, άλλα οι τίτλοι τους θα τους συνοδεύουν μια ζωή). «Άντε ρε Τάκη ήρθες στο χωριό σου μετά από τόσα χρόνια και δε θα σ' ακούσουμε;»
«Να, μήπως δεν θέλουν τα παιδιά, οι μουσικοί, μήπως ξέρω γω...»
Παρ' ότι το ήθελα πολύ, ήμουν λίγο διστακτικός. Πάει ο Παναγιώτης στην ορχήστρα και αμέσως με φωνάζουν απ' το μικρόφωνο. Πήγα... Πριν τραγουδήσω έβγαλα ένα μικρό λογύδριο. Και μετά ξεκίνησα με ένα κλέφτικο. «Τα λερωμένα τ' άπλυτα τα θαλασσοβρεμένα πάρτα και ρίξτα στη φωτιά και κάψε τα για μένα.» Η φωνή μου είχε ραγίσει απ' τη συγκίνηση. Μάλλον δεν ήμουν πολύ καλός. Αλλά ποιος νοιάζεται; Έχω τραγουδήσει δίπλα σε σπουδαίους καλλιτέχνες. Έχω παίξει μπαγλαμά συνοδεύοντας τον τρισμέγιστο Γρηγόρη Μπιθικώτση που έπαιζε μπουζούκι και τραγουδούσε. Έχω κάνει σεκόντα στην Καίτη Γκρέυ, στον Βαγγέλη Περπινιάδη και σε αρκετούς ακόμη καλλιτέχνες που είχα φέρει στο μαγαζί μου στη Δράμα. Γενικά στο τραγούδι έχω ζήσει ανεπανάληπτα ωραίες στιγμές. Τέτοια κορύφωση όμως που έζησα εκείνη τη βραδιά, δεν την έχω ξαναζήσει.
Στη Δράμα όλοι με ξέρουν Παναγιώτη. Αν λοιπόν χτυπήσει το τηλέφωνο μου και στην άλλη άκρη ακουστεί «Γεια σου Τάκη Χρόνη» είμαι βέβαιος εκ των προτέρων ότι είναι από κάτω, από πατρίδα... Έτσι έγινε και εκείνο το πρωινό. Μια άγνωστη γυναικεία φωνή μου είπε: «Γεια σου Τάκη Χρόνη, είμαι η Γεωργία του μπάρμπα-Νίκου, της θεια-Ζαχάρως από Καρίτσα, με θυμάσαι;»
Κόντεψε να μου πέσει το ακουστικό απ' τα χέρια. «Αν σε θυμάμαι βρε Γεωργία, μια πόρτα ήμασταν!!» Τι εκπληξάρα ήταν αυτή!! Και βέβαια σε θυμάμαι αλλά έχω να σε δω σχεδόν 50 χρόνια! Πως ήταν αυτό; Και μου εξιστορεί η Γεωργία ότι είδαν οι Καριτσιώτες της Αδελαΐδας το βίντεο που τράβηξε κάποιος από το πανηγύρι. Και μου τα λέει τόσο συγκινητικά πάλι η Γεωργία που ξαναδακρύζω. Τελικά ένα ασήμαντο γεγονός τι όμορφα συναισθήματα μπορεί να γεννήσει! Σας διαβεβαιώ φίλοι μου, είναι πολύ όμορφο συναίσθημα να αισθάνεσαι του αλλουνού τη χαρά, την οποία έχεις προκαλέσει εσύ.
Η Γεωργία το έριξε σαν ευχή. «Αχ βρε Τάκη να ήταν δυνατόν να ερχόσουν μια φορά να μας τραγουδήσεις τους Καριτσιώτες...”»
Δεν είναι κακή ιδέα, παρά τις πολλές και σύνθετες δυσκολίες. Δεν είναι ένα ταξίδι Σπάρτη-Αθήνα. Θέλει μεγάλα αποθέματα ψυχικών δυνάμεων να πάρεις μια τόσο μεγάλη απόφαση. Άλλωστε αρχίζουν και βαραίνουν και τα χρόνια πάνω μας. Η νομοτέλεια του χρόνου βλέπεις. Αλλά και απ’ την άλλη, ο μπάρμπα-Νίκος, ο πατέρας της Γεωργίας, το έκανε το ταξίδι που τα 'χει περάσει τα 90. Λίγοι δισταγμοί, λίγο να το σκεφτώ, να ξαναμιλήσουμε, τελικά κάποια στιγμή ο κύβος ερρίφθη. Το αποφασίσαμε, το προγραμματίσαμε και καλώς εχόντων των πραγμάτων, αρχές του καλοκαιριού, ή μάλλον του χειμώνα σας, θα είμαι εκεί.
Και επειδή είμαι και στιχουργός κλείνω το μακροσκελέστατο αυτό γράμμα μου, με ένα στίχο μου:
Εσείς βάλτε μεράκι
και το τραγούδι εγώ
για σας όλη τη νύχτα
μπορώ να τραγουδώ
Εγώ το χειροκρότημα
το 'χω για πληρωμή μου
για χάρη σας να τραγουδώ
χαρά μου και τιμή μου
Γεια σας φίλοι μου και καλή αντάμωση
Παναγιώτης Χρόνης
Συντακτικό σημείωμα:
Το βίντεο που ο Παναγιώτης αναφέρει από το περσινό πανηγύρι του Αγιαννιού στην Καρίτσα γυρίστηκε από τον Μιχάλη Λεϊμονίτη και παρουσιάζεται παρακάτω.
